Oupa Venter deur Kenny Hills

Met hoeveel stokke mag jy volgens wet hengel? Waar kom dit vandaan?

Die vraag, hoeveel stokke, laat my terugdink baie jare terug toe ek nog ‘n klein snotneus rakker was. Ek praat nou van 40 jaar terug, toe jy vir vyf sent ‘n hele handvol Wilson toffies kon koop en ‘n top. Nou ja ek het my voortande gesny op top spin. My oorlede oupa was huisvriende met die gewese minister Hendrik Schoeman. Hy het ‘n hele paar sitrus plase anderkant Marble Hall gehad waar daar ‘n hele paar damme was. Ons van Vereeniging tot daar gery het om te gaan visvang.

Ek het nie ‘n visstok gehad nie en het maar met ‘n handlyn geprobeer visvang. Nou ja vislyn was skaars en ‘n luukse. So ek het maar met garing en ‘n gebuigde kopspeld getry. So dan en wan kon ek ‘n stuk ou lyn iewers optel en het ek knope gesit en losmaak en ‘n Van der Merwe hoek gebedel om tog ook net iets te kan vang. My oupa het met Bamboes stokke – wat hy self gemaak het – gehengel. Jammer ons het daardie jare nie gehengel nie, ons het visgevang. Sy katrolle was sulke swart polish blik katrolle, koffiemeule was nog ‘n hense nuwigheid.

Nou ja een vakansie was ek en my ouer broer, my twee neefs en ‘n oom van my af na die dam. Oupa het ‘n Opel Capitan stasiewa gehad waarmee ons die tog aangedurf het. Die Opel was behoorlik gelaai, roof carrier en al tjok en blok. Ons het maar soos sardientjies tussen die bagasie ingewurm totdat ons elkeen ‘n plekkie geskrop het. Kyk as jy gesit het, het jy gesit. Daai boud waarop jy begin sit het is die boud waarop jy bly sit, die hele trip van honderde kilometers. Die meeste paaie veral daardie kant toe was grondpaaie. So tussen die stof deur was ons daar. 

My broer en ouer neefs het die lyne op ‘n trekker tube ingeroei tot waar oupa gesê het. Ek kan nogal goed onthou die trekker tube wat altyd heelbo alles op die dak vasgemaak was. Oupa het toe ‘n klompie jare later in die vroeë sewentig vir hom ‘n kano gekoop en die kano is eers twee jaar gelede uit ons familie. Ek het daardie einste kano vir baie jare besit en het dit maar so getravel tussen ons familie.

Terug na my storie. As hy ingegooi het is die lyn sorgvuldig afgerol op ‘n kombers of ‘n seil en dan het daardie bamboes stok so swiep geluid gemaak en die aas was in die water. Later het eers my broer die kunsie bemeester en toe ek, soos ek ouer geword het. My oupa het ook sy eie nette geknoop en as sy skepnet gebruik. Op die spesifieke visvang uitstappie vang hy ‘n baie groot karp in een van die damme, toe hulle hom skep, gee daardie karp net een ordentlike skop en val regdeur die net terug binne die water. Jong ek kan nie vir julle sê hoe kwaad hy was nie. Die skepnet is in die vuur gegooi en hy het gevloek soos net ‘n Venter kan vloek. Hy het ‘n hele paar bamboesstokke gehad en hulle almal dan maar ingegooi. Jy was ‘n stok toegesê en dan mag jy met daardie stok vang. Ek bedoel ons het met bruinbrood en kaboem mielies visgevang. Die gemaalde kaboem is om die van der merwe hoek, wat vol mielies geryg was, gesit en dan ingevat. So het ons baie visgevang.

Minister Schoeman het gereeld vir oupa kom kuier en was op daardie stadium minister van waterwese en visserye. Oupa Venter het Paarl Pele wyn gedrink en altyd so ‘n kan of drie in gereedheid gehad. Hy het bietjie gekuier die dag op die wyn toe hy besluit, kyk die tyd is kort en ons kort vis om te eet en om huis toe te vat, hy moet ‘n plan maak. Hy krap toe ‘n tou van sowat 100 meter uit, so dik geweefde sisal tou, en elke vyf tree maak hy ‘n stuk boulyn vas met ‘n van der merwe hoek. Aas is dan aangesit, hetsy mielies of bruinbrood en kerrie, bruinbrood en custard en wat ook al. Op ‘n klompie hoekle het ook ook klein voëltjies gesit vir babers. In elk geval die tou is toe ingeroei met die trekker tube, gedrop en het ons gaan lemoene gaps, in die lemoen boorde. Oupa het die dik tou aan die bumper van die Opel vasgemaak, want hy het gesê, hy sal sommer die vis met die kar uittrek.

Teruggekom van ons lemoenlenery af hier sien ons die opel het so paar treë geskuif water se kant  Oupa het die opeltjie gestart en stadig weggetrek en ons vertel om die visse soos hulle uitkom af te haal. Hy het so paar tree vorentoe gery en toe sien ons die water in die dam lewe behoorlik. Die volgende oomblik sien ons die visse trek die opel terug dam se kant toe en ons skree oupa moet vet gee. Toe is dit ‘n gestoei tussen die visse en die Opel Capitan. Dan wen die vis as die opel so ‘n mis of twee gee, dan wen die opel soos die enjin weer lewe kry. Intussen was daar ‘n hengse stofwolk soos die opel gespin het om die vis uit te trek. Die opel het op so ‘n opdraandetjie gestaan en die opels het ‘n kwaal gehad op ‘n opdraande loop die carburettor partykeer leeg en dan moet jy eers weer karring en karring voordat dit vat. Die opel het so ‘n gesluk gegee en gestotter, oupa het gesweet want hy weet die kar gaan nou vrek. Minster Schoeman het op daardie stadium daar ‘n draai kom maak, want hy het die hengse stofwolk gesien en wou weet wat dit is. Die visse het die geveg begin wen en die opel begin water toe sleep. Oom Hendrik het toe sekerlik gesien die kar gaan in die dam beland en sy Joseph Rogers mes uitgepluk en die tou afgesny.

Gelukkig vir ons anders het ons al daardie myle huistoe geloop. Hy en oupa het toe maar dinge daar eenkant gaan bespreek, veral toe hy sien ons het gesmul aan sy uitvoer lemoene. Oupa het toe teruggekom en die volgende oggend is ons huiswaarts.  ‘n Week vroeër as beplan.

Die vorige aand het oupa vir ons Macaroni met kerrie vleis gemaak in sy driepoot pot en daardie aand was daar nie veel geeët nie en is die pot omtrent vol kos (ons het nie met kos gemors nie) ingelaai tussen ek, my broer Johan en my neef Koos waar ons soos sardientjies ingewurm was agter in die Opel. Hy het absoluut alles in daardie driepoot pot gemaak. Vetkoeke gebraai, brood gebak en tot vir ons pannekoek gebak in daardie einste driepoot pot. So tussen Marble Hall en Middelburg waar Koos hulle gebly het, raak ons drie honger, want die vorige aand was ons almal maar nie lus vir kos nie. Jy weet vat aan my oupa en jy vat aan ons. Ons het so aan die pot begin eet, todat Koos besluit het genoeg is genoeg. Hy het sy hele kop in die pot gedruk en soos ‘n hond die pot behoorlik skoon gelek. Ek kan hom nog vandag sien toe hy sy kop uithaal, so borrie geel kop met net sy tande en oë wat wit gehad het. Hy was vir jare nog die bespotting tussen ons.

In elk geval twee weke later kry oupa ‘n brief van einste minister Schoeman waarin hy my oupa meedeel dat visvang op sy plaas taboe was en dat hy wetgewing gaan instel dat jy slegs met twee stokke met twee enkelhoeke mag hengel. So is die wet dan in ons wetboeke ingestel. Alles sê ek julle, alles my oupa se toedoen... Ag ek wens ek was weer klein. Die bome was groter, die lemoene soeter, die visse groter, die sterre helderder as my oë. Ek wens...........